Category: գարուն

Մաս 1

Մեր շրջապատում կան շատ բույսեր: Տարբեր բույսեր՝ խոտեր, թփեր և ծառեր, աճում են անտառներում ու մարգագետիններում, այգիներում ու պուրակներում, փողոցների եզրերին, դպրոցամերձ և տնամերձ հողամա­սերում և այլուր: Դասարաններում և սենյակներում բույսերն աճեցվում են համապատասխան տարաներում, այստեղ բույսերը խնամքի առարկա են: Ի՞նչ է բնորոշ բույսերին:
Բույսը հիմնականում աճում է հողում: Նրա մարմնի մի մասը գտնվում է հողում՝ կազմելով ստորգետնյա հատվածը: Մյուսը` տեսանելի հատվածն է, որը գտնվում է հողից դուրս, կազմում վերգետնյա հատվածը: Բույսն ունի իր կառուցվածքը: Սովորաբար տարբերում են նրա արմատը, ցողունը և տերևը: Դրանք միասին կազմավորում են բույսի մարմինը: Արմատը սովորաբար կազմում է բույ­սի ստորգետնյա մասը: Արմատները լի­նում են շատ բարակ և հաստացված, կարճ և երկար: Ցողունն արմատին է միացնում տերևները:

Մաս 2
Բացի նշվածից՝ բույսերի մի մասը ծաղկում է, տալիս պտուղներ և առաջաց­նում սերմեր: Ծաղիկները, պտուղները և սերմերը բույսի կառուցվածքի մասերն են: Ծաղկման շրջանում բույսերը շատ շքեղ են, գունեղ, գեղեցիկ ու բուրավետ: Արմատը, ցողունը, տերևը, ծաղիկը, պտուղը, սերմը բույսի օրգաններն են:
Բույսն անընդհատ աճում է և զար­գանում, նրա աճը լավ դիտվում է միջա­վայրի բարենպաստ պայմաններում՝ լույ­սի, ջրի և անհրաժեշտ այլ նյութերի առկայությամբ: Եթե ուշադիր դիտարկենք բույսի կյանքը, ապա կնկատենք այն, որ բույսը սնվում է, օգտագոր­ծում ջուր և ածխաթթու գազ, բույսի մարմնում առաջանում են տարբեր օր­գանական նյութեր: Բույսը նաև շնչում է, որի ընթացքում օգտագործում է թթվածին՝ կենդանիների և մարդու նման:

Որոշ բույսերի կենսագործունեության առանձնահատկություններից է հոտը, հաճախ նաև՝ բուրավետ լինելը:
Բույսերի մասին շատ հետաքրքիր երևույթներ կարելի է դիտել անտա­ռում կամ մարգագետնում, դպրոցամերձ կամ տնամերձ հողամասում, շրջա­կա կանաչ աշխարհում: Բույսերը պետք է ոչ միայն ճանաչել, այլ նաև՝ պաշտպանել: Բույսերը մարդկանց «կանաչ բարեկամներն» են:
Բույսերի մասին գիտությունը կոչվում է բուսաբանություն:

Հարցեր և առաջադրանքներ

1. Շրջապատում որտե՞ղ են աճում բույսեր:
   • Բույսերը հիմնականում աճում են այգիներում, դաշտերում և անտառներում։
2. Ի՞նչ գիտեք բույսի մարմնի մասին: Ո՞րն է նրա ստորգետնյա, ո՞րը՝վերգետնյա հատվածը: Ի՞նչ կառուցվածք ունի բույսը: Բույսի ի՞նչ օրգաններ գիտեք:
   • Սովորաբար տարբերում են նրա արմատը, ցողունը և տերևը: Դրանք միասին կազմավորում են բույսի մարմինը: Արմատը սովորաբար կազմում է բույ­սի ստորգետնյա մասը: Ստորգետնյա մասը արմատներն են, իսկ վերգետնյա մասերը ցողունն է և բույսի վերևի մասը օրինակ ծաղկի թերթիկները։Արմատը, ցողունը, տերևը, ծաղիկը, պտուղը, սերմը բույսի օրգաններն են:
3. Ի՞նչ պայմաններ են անհրաժեշտ՝ բույսի աճի և զարգացման համար:
   • Արևոտ եանակ է պետք և շաբաթական երկու կամ երեք անգամ ջրելու կարիք կա։
4. Ինչպե՞ս է դրսևորվում բույսի կենսագործունեությունը:
   • Որոշ բույսերի կենսագործունեության առանձնահատկություններից է հոտը, հաճախ նաև՝ բուրավետ լինելը:
5. Փորձեք նշել, թե ինչո՞վ են բույսերը կարևոր մարդու կյանքում։
   • Որոշ բույսեր ածխաթթու գազով սնվում են և արտադրում թթվածին։

1. Մտածի՛ր մայրենիի ֆլեշմոբի մեկ-երկու հետաքրքիր առաջադրանք։ Ստեղծածդ առաջադրանքները տեղադրի՛ր բլոգում։ Լավագույն առաջադրանքները կտեղադրվեն մայրենիի մայիսյան ֆլեշմոբում։
   • Հորինիր բանաստեղծություն, տեղադրիր բլոգումդ և նկարիր բանաստեղծությունը։
   • Հեքիաթ կամ պատում գրիր գարնան մասին։
   • Նկարագրիր այս տարվա գարունը։
2. Հանգստյան օրերին դիտի՛ր «Փոքրիկ իշխանը» մուլտֆիլմը։ Ֆիլմը դիտելուց հետո բլոգումդ գրիր, թե ինչ սովորեցրեց քեզ այս պատմվածքը։

Ես սովորեցի, որ պատք է մեծերին ներել, որ մեծերն էլ էին փոքրերի նման հետաքրքրասեր եղել։ Երբ մեծանում ես կարող ես հիշել քո փոքր ժամանակվա մասին։

Зимой друзья пошли в лес.

Летели хлопья снега.

С гор бегут ручьи.

В кустах поют соловьи.

Ночью было холодно.

Под елью тихо спал ёж.

Листья пожелтели.

Осенью птицы улетают на юг.

Пчёлы спрятались в улья.

Մեծահասակները թվեր շատ են սիրում: Երբ նրանց պատմում ես, որ դու նոր բարեկամ ես ձեռք բերել, նրանք երբեք չեն հարցնում ամենագլխավորի մասին: Երբեք նրանք չեն ասի. «Իսկ ինչպիսի՞ ձայն ունի նա: Ինչպիսի՞ խաղեր է սիրում խաղալ: Թիթեռներ բռնո՞ւմ է, թե՞ ոչ»: Նրանք հարցնում են. «Քանի՞ տարեկան է նա: Քանի՞ եղ□այր ունի: Քաշն ինչքա՞ն է: Ինչքա՞ն է վաստակում նրա հայրը»: Եվ դրանից հետո երևակայում են, թե ճանաչեցին մարդուն: Երբ մեծահասակներին ասում ես՝ «Ես տեսա վարդագույն աղյուսից մի տուն, որի պատուհանին խորդենի կար, իսկ կտուրին՝ աղավնիներ», նրանք երբեք չեն պատկերացնում այդ տունը: Նրանց պետք է ասել. «Ես տեսա մի տուն, որ արժե հար□ուր հազար ֆրանկ»: Եվ միայն այդ ժամանակ նրանք կբացականչեն. «Ինչպիսի՜ գեղեցկություն»: Ճիշտ այդպես, եթե նրանց ասես. «Ահա ձեզ ապացույցներ, որ, իրոք, Փոքրիկ իշխանը եղել է, որ նա շատ, շատ լավն էր, ծիծաղում էր և շատ էր ուզում գառնուկ ունենալ. իսկ ով ուզում է գառնուկ ունենալ, նա անպայման գոյություն է ունեցել»: Եթե այսպես ասես, նրանք միայն ուսերը կթոթվեն ու ձեզ կնայեն այնպես, ինչպես կնայեին մի անգետ մանկիկի: Բայց եթե նրանց ասես՝ «Նա թռել եկել էր մի մոլորակից, որը կոչվում է № 612», դա նրանց կհամոզի, և նրանք քեզ այլևս չեն ձանձրացնի հարցերով: Ի՜նչ կարող ես անել, այդպես են մեծահասակները: Չարժե նրանցից նեղանալ: Երեխաները մեծահասակների նկատմամբ պետք է ներողամիտ լինեն:

Բայց մենք (հասկանալ), թե ինչ բան է կյանքը, և ինչ խոսք, ծիծաղում ենք համարների ու թվերի վրա: Ես այս պատմվա□քը սիրով մի կախարդական հեք□աթի նման կպատմեի: Ես կուզեի սկսել այսպես. «Կար-չկար մի գեղեցիկ իշխան կար: Նա ապրում էր մի մոլորակի վրա, որը իրենից մի քիչ էր մեծ, և նա սրտակից բարեկամ չուներ…»: Նրանք, ովքեր (ճանաչել) կյանքը, կզգային, որ սա զուտ ճշմարտություն է: Ես ամենևին էլ չեմ ուզում, որ իմ գիրքը կարդան միայն զվարճության համար: Իմ սիրտը ցավից ճմլվում է, երբ ես (հիշել) իմ փոքրիկ բարեկամին, և ինձ համար հեշտ չէ նրա մասին պատմելը: Արդեն վեց տարի է անցել այն օրից, ինչ նա և իր գառնուկը հեռացել են ինձանից: Ես նրա մասին ուզում եմ պատմել, որպեսզի չմոռանամ նրան: Շատ տխուր բան է, երբ բարեկամներին մոռանում են: Բոլորը չէ, որ բարեկամ ունեն: Եվ ես (վախենալ), թե կդառնամ մեծահասակների նման, իսկ նրանք թվերից բացի ոչնչով չեն հետաքրքրվում:

1. Տեքստի չորս բառերում տառի փոխարեն վանդակ է դրված, դո՛ւրս գրիր այդ բառերը՝ լրացնելով բաց թողած տառերը:
   • Եղբայր
   • հարյուր
   • պատմվածք
   • հեքիաթ
2. Ի՞նչ է նշանակում երևակայել բառը.

ա/ պատկերացնել
բ/ շինել
գ/ պատրաստել
դ/ կառուցել

3. Գրի՛ր տրված բառերի հոմանիշները

 ա/ գեղեցիկ-հիանալի
բ/ շատ-բազմաթիվ
գ/կախարդական-հեքիաթական

դ/ մեծ-հսկա

4. Տրված բառերից որի՞ դիմաց է սխալ նշված նրա տեսակը.

ա/ սիրտ – պարզ

բ/ բարեկամ — բարդ

գ/ գեղեցկություն – պարզ

դ/ անգետ — ածանցավոր

5. Տրված բառերից յուրաքանչյուրի դիմաց նշված է, թե ինչ խոսքի մաս է: Ո՞ր տարբերակում է սխալ նշված.

ա/ գեղեցիկ — ածական

բ/ տխուր — գոյական

գ/ գառնուկ — գոյական

դ/ մոլորակ – գոյական

6. Փակագծերում նշված բայերը համապատասխանեցրո՛ւ տեքստին:

Հասկանալ-հասկանում ենք

Ճանաչել-ճանաչում են

Հիշել-հիշում եմ

Վախենալ-վախենում եմ

7.  Տեքստից դուրս գրի՛ր մեկական պատմողական և հարցական նախադասություն:

Պատմողական-Կար-չկար մի գեղեցիկ իշխան կար:

Հարցական-Թիթեռներ բռնո՞ւմ է, թե՞ ոչ

8. Ի՞նչ են շատ սիրում մեծահասակները։

Մեծահասակները սիրում են թվեր։

9. Ի՞նչ էին հարցնում մեծահասակները նոր բարեկամի մասին:

«Քանի՞ տարեկան է նա: Քանի՞ եղբայր ունի: Քաշն ինչքա՞ն է: Ինչքա՞ն է վաստակում նրա հայրը»:

10. Ինչո՞ւ Փոքրիկ իշխանի մասին պատմելը հեշտ չէր.

ա/ հեղինակը մանրամասները չէր հիշում

բ/ արդեն վեց տարի էր անցել, ինչ նա և գառնուկը հեռացել էին

գ/ բարեկամներին շուտ էին մոռանում

դ/ հեղինակի սիրտը ճմլվում էր

11․Ինչո՞ւ էր հեղինակը վախենում մեծահասակների նման դառնալուց.

ա/ ճիշտ հարցեր էին տալիս

բ/ ծիծաղում էին համարների և թվերի վրա

գ/մեծահասակները թվերից բացի ոչնչով չէին հետաքրքրվում

դ/ մեծահասակները շատ բարեկամներ ունեին

12. Դու՛րս գրիր այն հատվածը, որտեղ գրված է, որ երեխաները պետք է հասկանան և  ներեն մեծերին:

Չարժե նրանցից նեղանալ: Երեխաները մեծահասակների նկատմամբ պետք է ներողամիտ լինեն:

Սովորողները կատարում են որոնողական աշխատանք՝ համացանցում, տանը՝ ծնողներից, բարեկամներից, ինչքան հնարավոր է շատ ինֆորմացիա են հավաքում այցելվող թաղամասի մասին՝։

Քանաքեռ-Զեյթունը Երևանի վարչական շրջանն է ։ Այն գտնվում է քաղաքի հյուսիսարևելյան մասում։

Բնակչությունը՝ 74400 մարդ [2] (Երևանի բնակչության 7,08%-ը)

Քանաքեռ-Զեյթունը գտնվում է Երևանի կենտրոնական հատվածին նայող բլրի վրա և սահմանակից է Ավան , Արաբկիր , Կենտրոն և Նոր Նորք թաղամասերին ։

Տարածքը բաժանված է փոքր տարածքների՝ Քանաքեռ, Նոր Զեյթուն և Մոնումենտ։

• Թաղամասեր այցելում ենք՝ հասարակական տրանսպորտով, մետրոյով, ոտքով
  • Ամենինչով կարելի է գալ Քանաքեռ-զեյթուն բացի մետրոից։
• Հարցազրույցները տեսագրվում և ձայնագրվում են։
  • https://youtu.be/e9ZH2hkBcuk?feature=shared
• Ի՞նչ թաղամասեր կան Երևանում
  • Թաղամասներն ենշ ՖՈՒՐԳՈՆ, ԱՐԱԲԿԻՐ, ԱՋԱՓՆՅԱՆ, ԴԱՎԻԹԱՇԵՆ, ՔԱՆԱՔԵՌ-ԶԵՅԹՈՒՆ, ԿԵՆՏՐՈՆ, ՄԱԼԱԹԻԱ ՍԵԲԱՍՏԻՍ, ՆՈՐՔ-ՄԱՐԱՇ, ՆՈՐ ՆՈՐՔ, ՆՈՒՐԲԱՐԱՇԵՆ, ԷՐԵԲՈՒՆԻ, ՇԵՆԳԱՎԻԹ։
• Ի՞նչ թանգարաններ, պատկերասրահներ կան Երևանում
  • Թանգարաններ՝ https://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D4%B5%D6%80%D6%87%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%A9%D5%A1%D5%B6%D5%A3%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80
  • Պաատկերասրահներ՝ https://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D4%B5%D6%80%D6%87%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%BD%D6%80%D5%A1%D5%B0%D5%B6%D5%A5%D6%80
• Ի՞նչ կինոսրահներ կան Երևանում։
  • Կինո Հայաստան, բոլոր մոլերի կինոսրահներ․․․
• Երևանում ի՞նչ եկեղեցիներ կա Երևանում
  • https://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%B5%D6%80%D6%87%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%A5%D5%AF%D5%A5%D5%B2%D5%A5%D6%81%D5%AB%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D6%81%D5%A1%D5%B6%D5%AF
• Ո՞րն է Երևանի ձեր սիրելի հատվածը
  • Իմ սիրելի հատվածը ՔԱՆԱՔԵՌ-ԶԵՅԹՈՒՆՆ Է։

Մ.թ.ա. 95-55թթ

Տիգրան Արտաշեսյանը՝ իր տոհմում այդ անվան երկրորդ կրողը, նախնիններից ժառանգում է կայացած պետություն և հզոր բանակ, որի միջոցով էլ կարողանում ընդարձակել պետության սահմանները։ Տիգրան Մեծի օրոք Մեծ Հայքի թագավորությունը հասնում է իր հզորության գագաթնակետին։ Պարտության մատնելով Պարթևական թագավորությանը ՝ Հայքը կարճ ժամանակով դառնում է Առաջավոր Ասիայի հզորագույն պետությունը: Տիգրան Մեծի տերությունը տարածվում էր Կասպից ծովից մինչև Միջերկրական ծով, Կովկասյան լեռներից մինչև Միջագետքի անապատները։ Տիգրանը, սակայն, կորցնում է իր նվաճումների մեծագույն մասը Պարթևական թագավորության և ազդեցիկ Հռոմեական հանրապետության դեմ պայքարում։  Մ․թ․ա․ 66 թվականին հռոմեական տիրությունը և պարթևները պաշարում  են  հայոց թագավորանիստ-ոստան Արտաշատը։ Այնուամենայնիվ Հայաստանը շարունակում էր պահպանել իր տարածքային ամբողջականությունը (15 նահանգները) և նույնիսկ որոշ նվաճած հողեր։ Տիգրան Մեծի կառավարման վերջին տարիներն անցնում են համեմատաբար խաղաղ աշխարհաքաղաքական պայմաններում։ Հայոց «արքայից արքան» մահանում է մ․թ․ա 55 թվականին՝ գահը թողնելով որդուն՝ Արտավազդին։

Տիգրան Մեծի օրոք ստեղծվել է Հայոց աշխարհակալությունը․ ենթակա երկրներով հանդերձ այն զբաղեցնում էր շուրջ 3 միլիոն քառակուսի կմ տարածք և տասն անգամ գերազանցում էր Մեծ Հայքի տարածքը։ Տիգրանյան Հայաստանում խոսում էին 15-ից ավելի լեզուներով։ Տիգրան Մեծի օրոք Հայաստանը մարտադաշտ կարող էր դուրս բերել 300 հազար զինվոր: Հայոց արքան աչքի է ընկել նաև քաղաքաշինական գործունեությամբ։ Մ․թ․ա․ 80-70-ական թվականներին Արևմտյան Տիգրիսի ափին հիմնադրում է Տիգրանակերտ քաղաքը, որը դառնում է հայոց նոր մայրաքաղաքը։ Տիգրանն իր անունով քաղաքներ է հիմնադրել նաև այլ վայրերում, այդ թվում՝ Արցախում։

Կային քույր և եղբայր։ Նրանց անուններն էին Տիգրան և Արևիկ։ Նրանք շատ էին սիրում ճամփորդել։ Ճամփորդելուց նրանք հայտնվեցին մի անտառում։ Այդ անտառի անունը <<Վտանգ>> էր, որովհետև այնտեղ շատ էին վտանգավոր կենդանիները, նաև տանը կարդացել էին, որ այնտեղ կա շատ մեծ և վտանգավոր կենդանի, որի անունը Վագրաշուն էր։ Արևիկը և Տիգրանը ցանկացան դնել թակարդ։ Դրեցին թակարդը և սպասեցին Վագրաշանը։ Այդ ընթացքում Տիգրանը տեսավ մի ծառի տերև։

Տերևի մասին էլ էին կարդացել և իմացել, որ դա կախարդական տերև էր։ Նրան ասում են, թե ուր են ուզում գնալ և թափահարում են տերևը։ Թափահարելուց հետո հայտնվում են այն տեղը, որը ցանկացել են։ Նրանք շատ էին ուզում տեսնել Վագրաշանը։ Ցանկացան, թափահարեցին տերևը և հայտնվեցին Վագրաշան մոտ։

Նրանք Վագրաշանը բռնեցին և երբ ուզում էին սպանել, Վագրաշունը նրանց ասաց․

-Մի սպանեք ինձ, ես ձեզ պետք կգամ։

Նրանք նրան տարան իրենց գյուղ և թաքցրեցին։ Վագրաշունը օրերի ընթացքում վերածվեց մի ծառի, որի բերքը ադամանդ էր։

Նրանք այդ ծառից բերք էին քաղում և հիանում։

ՎԵՐՋ

Գիտե՞ք, որ աչքերն էլ են գանգատվում: Չե՞ք հավատում: Մի անգամ իմ բախտը բերեց, ես կարողացա լսել, թե ինչպես են նրանք բողոքում:_ Ոչ ոք չգիտի,-տրտնջում էին նրանք,-թե ի՜նչ մեղք ենք մենք, խեղճ ենք մենք: Արդեն մի քանի դար է՝ մեր կյանքն անտանելի է: Մենք միշտ տեսնում էինք, որ Արեգակը պտտվում է Երկրի շուրջը: Բայց հայտնվեցին Կոպերնիկոսն ու Գալիլեյը և ապացուցեցին, որ ես սխալվում եմ, ամեն ինչ հակառակն է՝ Երկի՛րն է պտտվում Արեգակի շուրջը:Նայում էինք ջրի մեջ և տեսնում, որ նա մաքուր է ու թափանցիկ: Բայց հայտնվեց մի հոլանդացի Լևենգուկ, մանրադիտակ ստեղծեց և պարզվեց, որ մի կաթիլ ջրում ավելի շատ կենդանի էակ կա, քան ամենամեծ գազանանոցում:Հիմա էլ, տե՛ս, գիշերը նայում ենք երկնքին, ա՜յ այնտեղ՝ վերև: Երկինքը սև է, ինչպես կասկածներն են լինում: Ամեն ինչ մեզ համար պարզ է, ախր մենք հրաշալի ենք տեսնում: Բայց դուրս է գալիս, որ մենք էլի սխալվում ենք: Մեզ մոտեցնում են աստղադիտակին, որն ուղղված է դեպի երկինք: Դե երկինք է էլի՝ իր լուսնով, աստղերով: Ու հանկարծ մենք տեսնում ենք, որ այնտեղ միլիոնավոր աստղեր կան: Այնպես որ՝ հիմա ուզենք թե չուզենք, ապացուցված է, որ մենք ամեն ինչ սխալ ենք տեսնում: Երևի լավ կլինի, որ մենք անցնենք թոշակի:_ Կեցցե՛ք: Բայց առանց աչքերի ո՞վ է դիտելու մանրադիտակներով, աստղացաույցերով:

18.04.2024 մենք գնացել էինք <<Էրեբունի պատմահնագիտական արգելոց-թանգարան>>։ Մենք տեսանք հին կոտրված և վերականգնած իրեր։ Ամեն իր ուներ իր պատմությունը։ Ուսումնասիրելուց հետո գնացինք Արին բերդ բլուր։ Բարձրացանք վերև և տեսանք Արին բերդ դղյակը։ Այնտեղ ուսումնասիրեցինք և տեսանք դղյակը։ Այնտեղ երգեցինք <<Էրեբունի Երևան>> երգը։ Գնալուց առաջ ծաղիկներ հավաքեցինք և ուղեվորվեցինք դեպի դպրոց։